Με αφορμή τις πρόσφατες εξελίξεις που αφορούν τη δράση της Τουρκίας και του ψευδοκράτους για το σχεδιασμό τους για την περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, το θέμα εξετάζεται υπό το πρίσμα των σχετικών ψηφισμάτων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Τονίζεται εξ αρχής ότι το συνολικό ζήτημα που αφορά στο Κυπριακό Πρόβλημα, αποτελεί ζήτημα διεθνούς δικαίου με την παράνομη εισβολή της Τουρκίας το 1974 και την έκτοτε κατοχή του 37% σχεδόν της επικράτειας ενός κυρίαρχου κράτους, ήτοι της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως έχει αναγνωριστεί από σχετικά ψηφίσματα αλλά και νομολογία. Το ζήτημα της Αμμοχώστου δεν αποτελεί καθ’ εαυτόν ξεχωριστό ζήτημα σε σχέση με το Κυπριακό Πρόβλημα και το διεθνές δίκαιο αλλά επιμέρους ζήτημα το οποίο όφειλε να επιλυθεί πριν μάλιστα την συνολική διευθέτηση για το Κυπριακό.
Τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι το 550 της 11ης Μαίου 1984 και το 789 της 25ης Νοεμβρίου 1992, ενώ την 9η Οκτωβρίου 2019 τα εν λόγω ψηφίσματα επαναβεβαιώθηκαν ομόφωνα από το Συμβούλιο Ασφάλειας μέσω δήλωσης του Προέδρου του Σώματος κατόπιν προσφυγής της Κυπριακής Δημοκρατίας που έθεσε το θέμα προς συζήτηση.
Συγκεκριμένα, το ψήφισμα 550 (1984) αναφέρει ρητά:
- Την ανησυχία των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας για τις περαιτέρω αποσχιστικές ενέργειες στο κατεχόμενο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας
- Τη βαθιά ανησυχία λόγω των (τότε) πρόσφατων απειλών για εποικισμό των Βαρωσίων από άτομα άλλα από τους κατοίκους τους.
- Τα μέλη του Συμβουλίου θεωρούν τις οποιεσδήποτε απόπειρες για εποικισμό οποιουδήποτε τμήματος των Βαρωσίων από άτομα άλλα από τους κατοίκους τους ως απαράδεκτες και ζητά τη μεταβίβαση της περιοχής αυτής στη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών.
Το ψήφισμα 550 υιοθετήθηκε κατά την 2539η συνεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας με 13 ψήφους υπέρ, μια εναντίον και μια αποχή (Ηνωμένες Πολιτείες).
Στη συνέχεια, το Συμβούλιο Ασφαλείας υιοθέτησε στις 25 Νοεμβρίου 1992 το ψήφισμα 789 (1992), επαναβεβαιώνοντας, μεταξύ άλλων, το ψήφισμα 550 (1984), προτρέποντας, ταυτόχρονα, όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη:
- Να δεσμευθούν για την εφαρμογή μέτρων οικοδόμησης εμπιστόσυνης.
- Τα πιο πάνω μέτρα να περιλαμβάνουν τη σημαντική μείωση του αριθμού των ξένων στρατευμάτων στην Κυπριακή Δημοκρατία
- Να περιλαμβάνουν επίσης την επέκταση της συμφωνίας μη επάνδρωσης του 1989 σε όλες τις περιοχές της νεκρής ζώνης που ελέγχεται από τα Ηνωμένα Έθνη και όπου οι δυο πλευρές βρίσκονται πολύ κοντά η μια στην άλλη.
- Με σκοπό την εφαρμογή του ψηφίσματος 550, η περιοχή που σήμερα βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών να επεκταθεί και να συμπεριλάβει τα Βαρώσια.
Πολύ πιο πρόσφατα, το Συμβούλιο Ασφαλείας επαναβεβαίωσε την ισχύ των πιο πάνω ψηφισμάτων μέσω ομόφωνης δήλωσης του Σώματος καλώντας μάλιστα όπως να μη γίνουν ενέργειες σε σχέση με τα Βαρώσια, οι οποίες δεν είναι σύμφωνες με τα ψηφίσματα 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας. Σύμφωνα με την δήλωση που ανέγνωσε ο Νοτιοαφρικανός Πρόεδρος του Σώματος Jerry Matjila, τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας υπενθύμισαν τη σημασία του καθεστώτος των Βαρωσίων και τόνισαν τη σημασία της εφαρμογής των ψηφισμάτων του Σώματος, επιβεβαιώνοντας, παράλληλα την απόφαση 2483 (2019) και τη σημασία μιας διαρκούς, συνολικής και δίκαιης διευθέτησης του Κυπριακού Προβλήματος, καλώντας τις πλευρές και όλους τους εμπλεκόμενους συμμετέχοντες να απέχουν από κάθε ενέργεια και ρητορική που θα μπορούσε να βλάψει τις πιθανότητες επιτυχίας για μια διευθέτηση.
Το θέμα της Αμμοχώστου είναι ένα εκ των οποίων το Συμβούλιο Ασφαλείας επιδεικνύει ιδιαίτερη προσοχή. Η δημιουργία νέων τετελεσμένων ή συνθηκών είτε από την Τουρκία ή την υποτελή διοίκηση αποτελεί πλήρη περιφρόνηση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας και ανατρέπει το ούτως ή άλλως απαράδεκτο status quo που υπάρχει στα υπό κατοχή εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Σε όλες τις περιπτώσεις, το πλαίσιο του καθεστώτος των Βαρωσίων και της επιστροφής στους νόμιμους κατοίκους του, καθορίζεται από διάφορες διατάξεις που υιοθετήθηκαν από το Συμβούλιο Ασφαλείας και γενικότερα τον ΟΗΕ και περιλαμβάνονται στη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου του 1979 και το συνεπακόλουθο ψήφισμα 482 (1990) του Συμβουλίου Ασφαλείας, τα ψηφίσματα 550 (1984) και 789 (1992) και το 2483 (2019) που επαναβεβαιώνει τα προηγούμενα ψηφίσματα.
Ειδικά σε σχέση με την Αμμόχωστο υπενθυμίζεται ότι αυτή ελέγχεται πλήρως από τον κατοχικό τουρκικό στρατό, ο οποίος είναι και ο μόνος που έχει πρόσβαση στην περίκλειστη πόλη, δεν έχει εποικιστεί μέχρι σήμερα και χρησιμοποιείτο σχεδόν πάντοτε ως διαπραγματευτικό χαρτί της Τουρκίας στις συνομιλίες για το Κυπριακό. Η οποιαδήποτε αμφισβήτηση σήμερα αυτού του καθεστώτος από το ψευδοκράτος ή την Τουρκία είναι κατάφωρη, για ακόμα μια φορά, παρακοή των σχετικών ψηφισμάτων του ΟΗΕ και δημιουργεί νέα δεδομένα σε σχέση με τις προθέσεις της Τουρκίας σε ότι αφορά είτε την προσπάθεια επανεκκίνησης των διαπραγματεύσεων για μια συνολική λύση του Κυπριακού είτε τις μελλοντικές της βλέψεις σε σχέση με το status quo που η Τουρκία προσπαθεί ενδεχομένως να εγκαθιδρύσει με τις νέες πειρατικές της ενέργειες στο έδαφος και στην θάλασσα.
